Oxuma müddəti: 4 dəqiqə
Hamiləliyin 17 həftəsi neçənci aydır?
4-cü ay (2-ci rüb)
17-ci həftədə körpənin inkişafı
Mənim körpəm nə boydadır? Körpəm nəyə bənzəyir?
17-ci həftədə körpənizin çəkisi təxminən 150 q, boyu isə başından büzdüm sümüyünə qədər 13 sm-dir.2 Bu vaxta qədər körpənizin başı bədəni ilə nisbətdə daha böyük idi, amma indi bədəni çəki almağa başlayır. Təxminən bu vaxtlarda yağı ehtiyatı saxlayan yağ toxuması formalaşmağa başlayır.3
Saçları, qaş və kirpikləri uzanmağa davam edir.4 Tənəffüs sistemi də inkişaf edir və körpəniz sinəsini qaldırıb endirdikcə praktiki olaraq nəfəs almağa başlayacaq. 17-ci həftədə körpənizin ürəyi dəqiqədə təxminən 140-150 dəfə vurur,2 bu, ürəyi dəqiqədə orta hesabla 60-100 dəfə vuran böyük insanin ürək döyüntülərindən kifayət qədər çoxdur.
Sizin körpə bu həftə
Dünya üzrə 700.000-dən çox gələcək ana və yeni valideynlərə qoşulun.
Hamiləliyin 17-ci həftəsi (ikinci rüb)
Orqanizmimdə nə baş verir?
Sizin cift körpənizə daha çox oksigen və qidalandırıcı maddələr çatdırmaq və onun qanından artıqları xaric etməklə körpənizlə birlikdə böyüyür.6 Hamiləliyinizin sonunda ciftinizin çəkisi 500 qram olacaq. Doğuşa çox az qalmış o, körpənizə həyatının ilk üç ayında müdafiəsinə kömək edəcək anticisimləri ötürəcək.6
Bu ikisinin böyüməsi ilə indi ən çox nəzərəçapan dəyişiklik belinizin yox olmağa başladığını izləmək olacaq. Bu, uşaqlığınızın yuxarı qalxaraq çanağınızdan çıxması ilə olur və 17 həftəlik hamiləlik qarnınızın özünü biruzə verməsinə səbəb olur. Siz eyni zamanda hormonların və qan həcminin artımı ilə yaranan parlaq dərini – hamiləlik parıltısını da görə bilərsiniz.7
Amma bu dəyişiklik bəzən qadınların özlərini həssas və narahat hiss etmələrinə səbəb ola bilər. Hamilə qadınların 10%-də stres və təşviş müşahidə olunur və davamlı olaraq dəyişən hormonlar hər şeyi əslində olandan daha pis göstərə bilər.7 Əgər siz çətinlik yaşayırsınızsa, həkiminizə, ginekoloqunuza və ya bizim 24/7 dəstək komandalarımızdan birinə müraciət edin.
17-ci həftədə hamiləlik əlamətləri
D vitamini ilə birlikdə körpəniz üçün bol miqdarda əlavə dəmirə ehtiyacınız olacaq. Dəmir çatışmazlığının əlamətləri arasında yorğunluq, təngnəfəslik və üzdə solğunluq var.8 Dəmir əlavəsinin qəbulu ilə bağlı ginekoloqunuzla danışın.
Siz hamilə olarkən vücudunuz özündə daha çox su saxlayır, bu səbəbdən də uzun müddət ayaqüstə qalsanız, cazibə qüvvəsi suyu topuq, əl və ayaqlarınıza çəkəcək. Ayaqlarınızı düz yuxarı qaldırın: hər gün bir saat ürəyinizdən yuxarı qaldırmaqla onlara dəstək olun.8
Qıcolma adətən gecələr tutur, odur ki, onu ötüşdürmək üçün ayağa dursanız, işığı yandırmağı unutmayın. Axı ilişmək və yıxılmaq istəmirsiniz. Qol, topuq və ayaqlar üçün yüngül hərəkətlər qıcolmanın qarşısını almağa kömək edər.8
Orqanizminiz daha çox qan pompaladığı və hormanlar coşduğu üçün siz yüksək istilik hiss edə bilərsiniz. Boş, nəfəs ala bilən paltarlar geyinin və sərin su içməklə susuz qalmayın.8
Hamiləlik hormonları estroqen və proqesteron hamiləlik boyunca9 yüksəlməklə sizin emosional vəziyyətinizə təsir edir. Özünüzü gümrah hiss etməyiniz üçün çoxlu dincəlin və yüngül idman hərəkətləri edin.
Hamiləlik hormonu proqestron həzm prosesini yavaşladır və bu, köpməyə və qaz artıqlığına səbəb ola bilər.10
D vitamininə diqqət
Hamiləlik dövründə gündəlik olaraq 10 mkq D vitamini qəbul etmək tövsiyə olunur.11 D vitamini qəbul etmək üçün ən effektiv yol birbaşa günəş şüaları, xüsusən UVB (ultrabənövşəyi) şüalar vasitəsilə almaqdır. Günəşli saatların müxtəlif olması effektiv günəş işığı qəbul etməyimizə mane olur. Bu amil təkcə dəri vasitəsilə D vitamini qəbulunun hamiləlik dövründə körpənizin dəstəklənməsi üçün kifayət etmədiyini izah edir.12
D vitamini qəbulunu necə artırmalı
D vitamini yumurta, yağlı balıq kimi müəyyən qidaların tərkibində olur. Amma kifayət qədər qəbul etdiyinizdən əmin olmaq üçün ən yaxşı yol 10 mkq D vitamini əlavəsidir. Bəzi doğuş öncəsi multivitaminlərin tərkibində mövcud olur, amma siz ayrıca olaraq D vitamini əlavəsi qəbulunu da seçə bilərsiniz. Siz D vitamini qəbulunu aşağıdakı qidaları pəhrizinizə daxil etməklə də artıra bilərsiniz:
- Siyənək, skumbriya, sarina, qızılbalıq, alabalıq da daxil olmaqla yağlı balıqlar (həftəlik limit – 2 porsiya).
- Yumurta sarısının tərkibində D vitamini var.
- Zənginləşdirilmiş qidalar – bəzi süd və səhər yeməyi markalarının tərkibinə D vitamini əlavə edilir.
D VİTAMİNİNİN
ELMİ ƏSASI
Nutricia tərəfindən dəstəklənir
D vitamini sizin hamiləlik pəhrizinin vacib bir hissəsidir. O, körpənizin bədənindəki kalsium və fosfat səviyyəsini tənzimləməklə onun sümüklərinin böyüməsi və inkişafında həyati əhəmiyyətli dəstəkləyici rol oynayır.13 Kifayət qədər D vitamini təminatı həmçinin körpənizin D vitamini çatışmazlığı riskini də azaldır.
Hamiləlik dövründə qəbul etdiyiniz D vitamini körpənizin sümüklərinin inkişafını dəstəkləməklə bərabər onun həyatının ilk ayları üçün yığılacaq ehtiyat miqdarın artırılmasını da təmin edir.14
Hamiləlikdə başağrıları
Bəzi qadınlar baş ağrılarını hamiləliyin erkən vaxtlarında hiss edirlər. Adətən bu ağrılar dördüncü ayda zəifləyir və körpəniz üçün heç bir təhlükəsi yoxdur.
Hamiləlik dövründə və əmizdirərkən parasetamol qəbulu təhlükəsizdir, amma həmişə ən aşağı dozada və mümkün qədər ən qısa müddətlik. Düzgün istifadə olunduqda körpəniz üçün heç bir zərərli təsiri yoxdur.15 Nə qədər və hansı müddətə parasetamol qəbul etməli olduğunuz barədə həkimiz və ya ginekoloqunuzla danışın.
Uzaq durulmalı ağrıkəsicilər
Hamiləlik dövründə və əmizdirərkən uzaq durmalı olduğunuz bəzi ağrıkəsicilər var. Bunlara Ibuprofen və ya Naproxen kimi qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlar və tibb işçiləri tərəfindən yönləndirilmədiyiniz halda tərkibində kodein və digər opiatlar olan dərmanlar aiddir.15
Başağrısı, yoxsa preeklampsiya?
Əgər sizdə başağrıları davam edirsə, bu, preeklampsiyanın əlaməti ola bilər.15 Bu, hamiləliyin 20-ci həftəsində və doğuşdan dərhal sonraya qədər təsir göstərə bilər.
Çox vaxt preeklampsiya yüngül olur, amma əgər nəzarətdə olmasa və müalicə edilməsə, ciddi fəsadlara gətirib çıxara bilər.
Preeklampsiya diaqnozu nə qədər tez qoyulsa, sizin və körpəniz üçün daha yaxşı nəticəsi olar. Əgər sizdə aşağıdakılar ilə müşayiət olunan güclü başağrısı olarsa, həkimizə və ya ginekoloqunuza zəng edin:
- Bulanıq görmə
- İşıq partlaması kimi qığılcım görmək
- Qabırğaların düz altında ağrı
- Qusma
- Üz, əl, ayaq və topuqlarda şişmə
- NHS UK. You and your baby at 17-20 weeks pregnant [Online]. 2013. Available at: www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/pages/pregnancy-weeks-17-18-19-20.aspx Page last reviewed: 17 July 2018. Next review due: 17 July 2021.
- Murkoff H, Mazel S. What to Expect When You’re Expecting. 4th ed. London: Simon & Schuster Ltd, 2009.
- Curtis GB, Schuler J. Your pregnancy week by week. 7th ed. Cambridge: Fisher books, 2011.
- Deans A. Your New Pregnancy Bible, The experts’ guide to pregnancy and early parenthood. 4th ed. London: Carroll & Brown Publishers Limited, 2013.
- NHS UK. How do I check my pulse? [Online]. 2013. Available at: www.nhs.uk/chq/Pages/2024.aspx?CategoryID=72 Page last reviewed: 22 February 2018. Next review due: 22 February 2021.
- NHS UK. What is the placenta? [Online] Available at: https://www.nhs.uk/common-health-questions/pregnancy/what-is-the-placenta/ Page last reviewed: 3 September 2018. Next review due: 3 September 2021.
- NHS UK. Start for Life. Week-by-week Guide to Pregnancy. [Online] Available at: https://www.nhs.uk/start4life/pregnancy/week-by-week/2nd-trimester/week-17/ [Accessed: November 2019]
- 10 common pregnancy complaints. [ONLINE] Available at: https://www.tommys.org/pregnancy-information/im-pregnant/early-pregnancy/10-common-pregnancy-complaints Page last reviewed: April 10 2018. Next review due: April 10 2021.
- Claudio N. Soares and Brook Zitek. Reproductive hormone sensitivity and risk for depression across the female life cycle: A continuum of vulnerability? 2008. [Online] Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2440795/ [Accessed: November 2019]
- NHS Start 4 Life. 1st trimester, week 10 [Online]. Available at: https://www.nhs.uk/start4life/pregnancy/week-by-week/1st-trimester/week-ten/ [Accessed November 2019]
- Department of Health. Report on Health and Social Subjects 41. Dietary Reference Values for Food Energy and Nutrients for the United Kingdom. London: TSO, 1991.
- Department of Health and the Food Standards Agency. National Diet and Nutrition Survey: Headline results from Years 1, 2 and 3 (combined) of the Rolling Programme (2008/2009-2010/11) [Online]. 2012. Available at: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/207708/NDNS-Y3-report_All-TEXT-docs-combined.pdf [Accessed:November 2019]
- European Union. Commission Regulation (EC) No 983/2009 of 21 October 2009 on the authorisation and refusal of authorisation of certain health claims made on food and referring to the reduction of disease risk and to children’s development and health. OJ L 277 2009;3-12. [Accessed: November 2019]
- NHS UK. Vitamins and nutrition in pregnancy [Online]. 2013. Available at: www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/pages/vitamins-minerals-supplements-pregnant.aspx Page last reviewed: 26 January 2017. Next review due: 26 January 2020.
- NHS UK. Can I take paracetamol when I’m pregnant? [Online] Available at: https://www.nhs.uk/common-health-questions/pregnancy/can-i-take-paracetamol-when-i-am-pregnant/ Page last reviewed: 1 June 2018. Next review due: 1 June 2021.
Son baxış: 18 dekabr 2019
Körpənizin gələcək sağlamlığı buradan başlayır
NutriciaClub olaraq inanırıq ki, təcrübələr dayanıqlığın yaranmasına kömək edir; istər hamiləlik, istərsə də doğuşdan sonrakı dövrdə körpənizin qarşılaşdığı hər yeni şey onun gələcək inkişafını formalaşdıra bilər. Elmi səriştəmiz sayəsində sizin və körpənizin gələcəyə qucaq açmasına kömək edə bilərik.
