Go‘daklarda laktozani singdira olmaslik belgilari va siptomlari

Ish bolani ovutishga kelganda, «to‘g‘ri» usul mavjud emasligini aytish kerak – u bolani nima chalg‘ita olishiga bog‘liq. Quyida onalar foydali deb hisoblagan bir necha sinalgan usullar keltirildi:

• Yengil tebratuvchi harakatlar bilan tinchlantiring.
• Bolani turli holatlarda ko‘tarib ko‘ring.
• Oq shovqin (masalan, fen, chang yutgich) bilan tinchlantiring.
• Bolani iliq suvda cho‘miltirib, issiq odeyaloga o‘rang.
• Mavze bo‘ylab aravachada aylantiring.
• Bolani mashinada sayr qildiring.
• Qorni yoki yelkasini asta uqalang.
• Vrachingizdan bolalar massaji usulari haqida so‘rang.

Laktoza — bu sut va boshqa sut mahsulotlarining aksariyatida mavjud qand moddasidir. Organizm yetarlicha miqdorda laktaza – laktozani yengilroq singadigan shaklga parchalash uchun ichakda ishlab chiqariladigan ovqat hazm qilish fermentini ishlab chiqara olmasa, singdira olmaslik yuzaga keladi.

Laktozani singdira olmaslik nisbatan kam uchraydi: yevropaliklarda 50 kishidan faqat bittasi ushbu kasallikdan aziyat chekadi.

Singdira olmaslikning 3 ta asosiy turi mavjud:

Birlamchi – bunda ovqat bilan sut mahsulotlari iste’moli kamayishiga javoban tabiiy laktaza ishlab chiqarish kamayadi. Odatda bu katta yoshga yetgungacha ro‘y bermayda va, qoidaga ko‘ra, sut mahsulotlari katta yoshlilarning odatiy ratsioniga kirmaydigan etnik toifalarga oid bo‘ladi.

Ikkilamchi – vaqtinchalik singdira olmaslik, u ichak faoliyatining buzilishi natijasi, masalan, oshqozon kasalliklari yoki infeksiyalar, diagnostikalanmagan seliakiya yoki uzoq muddat antibiotiklar olish oqibati bo‘lishi mumkin.

Tug‘ma – kasallikning o‘ta noyob genetik shakli bo‘lib, bunda bolalar laktazasiz yoki juda oz miqdordagi laktaza bilan tug‘iladi.

Muddatidan oldin tug‘ilgan bolalarda ham laktozani singdira olmaslik kuzatilishi mumkin, chunki ularning ingichka ichagi yetarlicha rivojlanmagan bo‘ladi. Bunday holatlarda, odatda, bola ulg‘ayganidan keyin singdira olmaslik o‘tib ketadi.

Laktozani singdira olmaslik simptomlari boshqa kasalliklar simptomlariga o‘xshash bo‘lib, bu ularni aniqlashni qiyinlashtiradi. Biroq umumiy simptomlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• Qorindagi og‘riq.
• Ich ketishi.
• Qorin shishi.
• Kuchli dam bo‘lish

Bu simptomlar odatda laktozali ovqat tanovulidan keyin 1–3 soat ichida yuzaga keladi.

Agar farzandingizda ovqatni hazm qilish bilan muammolar bor, deb hisoblasangiz, tashxis qo‘yishda yordam beruvchi terapevtga murojaat qiling. U sizni yanada malakaliroq yordam olish uchun bolalar diyetologiga yo‘llaydi. Agar farzandingiz bir yoshdan kichik bo‘lsa, bolalar simptomlarini tekshirish bo‘yicha bizning dasturimizdan foydalanib ko‘rishingiz mumkin. U ko‘plab foydali maslahatlar va simptomlar to‘plamini o‘z ichiga olgan bo‘lib, ularni terapevtingizga ko‘rsatishingiz mumkin.

Laktozani singdira olmaslikka shubhalanganda Sizga bola ratsionidan laktozani chiqarishni maslahat berishlari mumkin. Buni siz faqat tibbiy xodim rahbarligida bajarishingiz kerak – shunda farzandingiz sog‘lom rivojlanish uchun barcha kerakli ozuqa moddalarini olishda davom etayotganiga amin bo‘la olasiz. Alohida e’tibor berish kerak bo‘lgan ozuqa moddalaridan biri kalsiy – laktozali mahsulotlarda odatda mavjud bo‘ladigan va suyaklarning me’yorda rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan mineraldir.

Agar Siz ko‘krak bilan emizayotgan bo‘lsangiz, farzandingizga, ko‘krak sutidagi laktozani hazm qilish uchun, laktazali tomchilar kerak bo‘lishi mumkin. Odatda fermentli tomchilar steril konteynerda oz miqdorda suzib olingan ko‘krak suti bilan aralashtiriladi, keyin bolaga bevosita emizishdan oldin qoshiqchada beriladi. O‘z ratsioningizdan laktozani olib tashlash foyda bermaydi, chunki u ko‘krakda ishlab chiqariladi va Sizning ratsioningizdagi laktoza bilan bog‘liq emas. Agar Siz farzandingizni ko‘krak sutidagi laktozaga ta’sirchan deb hisoblasangiz, maslahat uchun o‘z terapevtingizga murojaat qiling.

Kasallik nazorat ostida bo‘lib, farzandingizni mutaxassislar kuzatib turarkan, laktozani singdira olmaslik bolaning rivojlanishiga ta’sir qilmaydi. Bu holatni barvaqt aniqlash farzandingizga o‘zini yana yaxshi his qilish va ushbu bosqich hamda kelgusidagi o‘sishi uchun zarur ozuqa moddalarini olish imkonini beradi. Shuni ham yodda tuting: aksariyat holatlarda singdira olmaslik atigi 4–6 hafta davom etishi mumkin, shu sababli laktozani takroriy kiritishni o‘zingizning davolovchi vrachingiz bilan muhokama qilganingiz yaxshi.

Ayrim keng tarqalgan mahsulotlardagi laktoza darajasi:

• Bir stakan sut (200 ml) – 9 g laktoza;
• Karton qadoqdagi yogurt (125 g) – 5,9 g laktoza;
• Tvorog (60 g) – 1,8 g laktoza;

• Chedder pishlog‘i (30 g) – 0 g laktoza;

• Uy tvorogi (40 g) – 1,2 g laktoza;

• Sutli shokolad plitkasi (54 g) – 5,5 g laktoza;

• Guruchli puding chashkasi (200 g) – 7,8 g laktoza.

Quyidagi mahsulotlarda laktoza bo‘lishi mumkin. Laktozali mahsulotmi-yo‘qligini bilish uchun masalliqlari ro‘yxatini tekshiring:

• Qayta ishlangan go‘sht va mahsulotlar, masalan, vetchina
• Non va non mahsulotlari
• Nonushtaga yormalar
• Tortlar
• Pechenye

Nima sababli ekaniga ko‘ra, farzandingiz butkul tuzalib ketishi yoki kelgusida laktozani ko‘proq hazm qila oladigan bo‘lishi mumkin. Ayrim odamlarda singdira olmaslik bir umr davom etadi.

Terapevtingiz yoki bolalar diyetologi laktoza miqdori kam yoki u mavjud bo‘lmagan aralashmani tavsiya etishi mumkin. Keyin mutaxassis bolangizning reaksiyasini tekshirish uchun takroran laktoza kiritib ko‘rishni va biror o‘zgarishlar ro‘y bergan-bermaganligini tekshirishni taklif etishi mumkin. Shu sababli vrachingiz bilan bog‘laning va unga ishlaringiz qandayligidan xabar bering.

So‘nggi yangilash: 2016-yil 13-avgust